Prezydent Arstoczki

Prezydent Arstoczki (Prezydent Republiki, Prezydent IV Republiki Arstoczki) – zgodnie z IV Republiki Arstoczki najwyższy przedstawiciel władz Arstoczki, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, czuwa nad przestrzeganiem postanowień i przepisów Konstytucji, zwierzchnik Sił Zbrojnych Republiki.

Urząd Prezydenta Arstoczki istnieje od czasu powołania II Republiki Arstoczki, jako republiki prezydenckiej. Obsadzony jest nieprzerwanie, lecz dwóch prezydentów (Adam Heisentler i Stanisław Filipowski) nie rządziło przez cały okres swojej kadencji, ze względu na pozbawienie ich władzy przez Volatovów.

Od 18 grudnia 2023 Prezydentem IV Republiki Arstoczki jest Adam West.

.

Uprawnienia Prezydenta RP

Uprawnienia Prezydenta są ściśle określone w V rozdziale Konstytucji RP. Niektóre z jego uprawnień wynikają także z ustaw. Jego kompetencje można podzielić na kategorie:

Uprawnienia wobec Suwerena (Narodu)

• prawo zarządzenia przeprowadzenia referendum za zgodą wyrażoną przez bezwzględną większość ustawowej liczby senatorów przy kworum 1/2 (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 125. ust. 2 Konstytucji,
• prawo wnioskowania do Marszałka Sejmu o przeprowadzenie referendum zatwierdzającego ustawę o zmianie Konstytucji uchwaloną przez parlament, jeżeli dotyczy ona zmiany przepisów rozdziału I, II lub XII Konstytucji (nie jest wymagana kontrasygnata) – art. 235 ust. 6 Konstytucji,

Uprawnienia wobec zmian ustrojowych

• prawo zgłoszenia projektu ustawy o zmianie Konstytucji (niewymagana kontrasygnata) – art. 235 ust. 1 Konstytucji,

Uprawnienia wobec władzy ustawodawczej

Dotyczące wyborów:

• zarządza wybory parlamentarne, wyznaczając jednocześnie dzień wyborów (bez kontrasygnaty) – art. 98 Konstytucji:
  • jeżeli wybory odbywają się w normalnym trybie, wówczas dzień wyborów musi przypadać na dzień wolny od pracy, w ciągu 30 dni przed datą upływu kadencji obradującego parlamentu,
  • jeżeli wybory są efektem skrócenia kadencji parlamentu przez Prezydenta, to dzień wyborów musi zostać zawarty w akcie skracającym kadencję Sejmu i Senatu, musi także przypadać w ciągu 45 dni od daty skrócenia kadencji,
• zarządza wybory do Parlamentu Europejskiego, jednak ich termin jest wyznaczony przez przepisy Unii Europejskiej (wymagana kontrasygnata) – art. 331 Kodeksu wyborczego.
• zwołuje pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu (bez kontrasygnaty):
  • w normalnym trybie winno ono się odbyć w ciągu 30 dni po dniu wyborów – art. 109 ust. 2 Konstytucji,
  • w sytuacji skrócenia kadencji przez Prezydenta data pierwszego posiedzenia musi przypadać nie później niż na 15. dzień po dniu wyborów – art. 98 ust 5 Konstytucji,
• wyznacza marszałka seniora w Sejmie – art. 1 ust. 2 regulaminu Sejmu – i Senacie – art. 30 ust. 1 regulaminu Senatu (wymagana kontrasygnata),
• zgodnie z regulaminem Senatu otwiera pierwsze posiedzenie Senatu – art. 30 ust. 1 regulaminu Senatu (czynność nie ma formy pisemnej, nie wymaga kontrasygnaty).

Dotyczące arbitrażu prezydenckiego:

• skraca kadencję parlamentu (po zasięgnięciu niewiążącej opinii Marszałka Sejmu i Senatu, nadto kadencja parlamentu nie może być skrócona w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego; bez kontrasygnaty):
  • fakultatywnie – jeśli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów nie zostanie ona przekazana Prezydentowi do podpisu (Prezydent ma 14 dni na podjęcie decyzji o skróceniu kadencji Sejmu i Senatu) – art. 225 Konstytucji,
  • obligatoryjnie – jeżeli zasadnicza i obie rezerwowe procedury powoływania Rady Ministrów zakończą się fiaskiem – art. 155 ust. 2 Konstytucji,
• ma prawo zwrócić się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego, którego audytorium ma obowiązek wysłuchać i nie może nad nim przeprowadzać debaty ze względu na autorytet Głowy Państwa (bez kontrasygnaty) – art. 140 Konstytucji.

Dotyczące stanowienia ustaw:

• ma prawo inicjatywy ustawodawczej (bez kontrasygnaty) – art. 118 ust. 1 Konstytucji,
• ma prawo zgłaszania poprawek do zgłoszonych przez siebie projektów ustaw (wymagana kontrasygnata) – art. 119 ust. 2 Konstytucji,
• ma prawo weta ustawodawczego (bez kontrasygnaty) – art. 122 ust. 5 Konstytucji; weto jest to umotywowany wniosek przekazujący Sejmowi ustawę do ponownego rozpatrzenia. Sejm może to weto odrzucić większością kwalifikowaną 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Weto prezydenckie nie ma charakteru selektywnego – Prezydent nie może zakwestionować tylko niektórych przepisów, musi kwestionować całą ustawę.
• przed podpisaniem ustawy ma prawo zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności ustawy (nie wymaga to kontrasygnaty) – art. 122 ust. 4 Konstytucji,
• jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności tylko niektórych przepisów ustawy i orzeknie, iż nie są one nierozerwalnie związane z ustawą, wówczas Prezydent ma do wyboru: podpisać ustawę z pominięciem niekonstytucyjnych przepisów lub zwrócić ją Sejmowi w celu usunięcia niezgodności (te czynności nie wymagają kontrasygnaty) – art. 122 ust. 4 Konstytucji,
• podpisuje ustawy (bez kontrasygnaty) – art. 122 ust. 2 Konstytucji; podpisanie ustawy przez Prezydenta oznacza jej dojście do skutku oraz zgodność sygnowanego tekstu z przyjętym przez parlament,
• zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw (bez kontrasygnaty) – art. 122 ust. 2 Konstytucji,

Uprawnienia wobec władzy wykonawczej

Dotyczące Rady Ministrów

• desygnuje i powołuje Premiera w zasadniczej procedurze powoływania Rządu (bez kontrasygnaty) – art. 154 ust. 1 Konstytucji; powołuje Premiera w II rezerwowej procedurze powoływania Rządu (bez kontrasygnaty) – art. 155 ust. 1 Konstytucji,
• na wniosek Premiera w zasadniczej i w II rezerwowej procedurze powoływania Rządu powołuje Radę Ministrów w pełnym składzie i odbiera przysięgę od jej członków (wymagana kontrasygnata) – art. 154 ust. 1 i art. 155 ust. 1 Konstytucji,
• powołuje Premiera wybranego przez Sejm w I rezerwowej procedurze powoływania Rządu (bez kontrasygnaty) – art. 154 ust. 1 Konstytucji,
• na wniosek Premiera w I rezerwowej procedurze powoływania Rządu powołuje członków Rządu wybranych przez Sejm i odbiera od nich przysięgę (wymagana kontrasygnata) – art. 154 ust. 1 Konstytucji,
• na wniosek Premiera dokonuje zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów (wymagana kontrasygnata) – art. 161 Konstytucji,
• obligatoryjnie odwołuje ministra, wobec którego Sejm uchwalił wotum nieufności (brak kontrasygnaty) – art. 159 ust. 2 Konstytucji,
• przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powierza jej dalsze sprawowanie funkcji do czasu powołania nowej Rady Ministrów (bez kontrasygnaty) – art. 162 ust. 3 Konstytucji:
  • obligatoryjnie: jeśli wobec Rządu uchwalono wotum nieufności lub nie uchwalono wotum zaufania,
  • fakultatywnie: jeśli jedyną przyczyną wręczenia Prezydentowi dymisji Rządu jest rezygnacja Premiera,
• dotyczące stanowienia aktów podustawowych:
  • wydaje rozporządzenia na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego i w celu wykonania ustawy (wymagana kontrasygnata) – art. 142 ust. 1 Konstytucji,
  • wydaje zarządzenia na podstawie ustaw (bez kontrasygnaty) – art. 142 ust. 1 Konstytucji,
• dotyczące polityki zagranicznej i obronności (art. 133 ust. 3 Konstytucji: Prezydent współdziała w zakresie polityki zagranicznej z Premierem i właściwym ministrem):
• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe (wymagana kontrasygnata) – art. 133 ust. 1 pkt 1 Konstytucji; jednakże niektóre umowy międzynarodowe mogą zostać ratyfikowane i wypowiedziane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego – dotyczące:
  • pokoju, sojuszu, układu wojskowego lub politycznego,
  • wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
  • członkostwa RP w organizacji międzynarodowej,
  • znacznego obciążenia finansowego RP,
  • spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy,
• ma prawo, przed ratyfikacją umowy, wnioskować do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 133 ust. 2 Konstytucji,
• mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach (wymagana kontrasygnata) – art. 133 ust. 1 pkt 2 Konstytucji,
• przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli państw obcych (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 133 ust. 1 pkt 3 Konstytucji,
• jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych – w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej – art. 134 ust. 1 i 2 Konstytucji,
• powołuje i odwołuje (wymagana kontrasygnata):
  • na wniosek Premiera w czasie stanu wojny Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych – art. 134 ust. 4 Konstytucji,
  • na wniosek Ministra Obrony Narodowej – Szefa Sztabu Generalnego Wojska Arstoczki – art. 195 ustawy o obronie Ojczyzny,
  • na wniosek Ministra Obrony Narodowej – dowódców rodzajów sił zbrojnych – art. 195 ustawy o obronie Ojczyzny,
• na wniosek Ministra Obrony Narodowej nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe (wymagana kontrasygnata) – art. 134 ust. 5 Konstytucji,
• powołuje i odwołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego (bez kontrasygnaty) – art. 144 pkt 26 Konstytucji,
• na wniosek Ministra Obrony Narodowej określa kierunki rozwoju sił zbrojnych (wymagana kontrasygnata) – art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy o obronie Ojczyzny,
• na wniosek Premiera zatwierdza strategię bezpieczeństwa narodowego (wymagana kontrasygnata) – art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy o obronie Ojczyzny,
• na wniosek Premiera wydaje w drodze postanowienia Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną RP oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego (wymagana kontrasygnata) – art. 24 ust. 1 pkt 4 ustawy o obronie Ojczyzny,
• na wniosek Premiera postanawia o wprowadzeniu lub zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa (wymagana kontrasygnata) – art. 24 ust. 1 pkt 6 ustawy o obronie Ojczyzny,
• na wniosek Rady Ministrów postanawia o użyciu jednostek wojskowych poza granicami państwa (wymagana kontrasygnata) – art. 3 ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa,

Pozostałe kompetencje związane z władzą wykonawczą

• nadaje według uznania obywatelstwo Arstoczki. Od decyzji odwołanie nie przysługuje nikomu (zewnętrznym osobom lub organom też). Na wniosek osoby zainteresowanej zwalnia z obywatelstwa (bez kontrasygnaty) – art. 137 Konstytucji,
• w sprawach szczególnej wagi może zwoływać posiedzenia Rady Gabinetowej (bez kontrasygnaty) – art. 141 Konstytucji,
• wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Arstoczki (bez kontrasygnaty) – art. 227 ust. 3 Konstytucji,
• powołuje 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (bez kontrasygnaty) – art. 214 ust. 1 Konstytucji,
• w przypadkach określonych w ustawie ma prawo odwołać powołanych przez siebie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (wymagana kontrasygnata) – art. 7 ustawy o radiofonii i telewizji,
• samodzielnie decyduje, w sytuacji odrzucenia sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji przez Sejm i Senat, czy skrócona zostanie kadencja tego organu (co wiąże się z wyłonieniem jego nowego składu przez władze polityczne),
• powołuje 2 członków Rady Mediów Narodowych spośród kandydatów zgłoszonych przez kluby parlamentarne lub poselskie tworzone przez ugrupowania, których przedstawiciele nie wchodzą w skład Rady Ministrów (wymagana kontrasygnata) – art. 3 i 6 ust. 1 ustawy o Radzie Mediów Narodowych
• ma prawo zlecać Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenie kontroli (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 10 Konstytucji,
• nadaje ordery i odznaczenia (bez kontrasygnaty) – art. 138 Konstytucji,Przekazanie władzy Gabrielowi Narutowiczowi (I prezydentowi) przez naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego

• na wniosek Rady Doskonałości Naukowej (do końca 2020 istniała Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów) nadaje tytuł naukowy profesora (bez kontrasygnaty) – art. 178 ust. 4 i 230 ust. 1 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce,
• powołuje członków Państwowej Komisji Wyborczej (wymaga kontrasygnaty)- art. 157 Kodeksu wyborczego,
• nadaje statut Kancelarii Prezydenta RP oraz powołuje i odwołuje jej szefa (bez kontrasygnaty) – art. 143 Konstytucji,

Uprawnienia wobec władzy sądowniczej

• na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa mianuje sędziów (bez kontrasygnaty) – art. 179 Konstytucji,
• wskazuje 1 członka Krajowej Rady Sądownictwa (wymaga kontrasygnaty) – art. 187 ust. 1 pkt 1 Konstytucji,
• powołuje I Prezesa Sądu Najwyższego spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 183 ust. 3 Konstytucji,
• powołuje prezesów Sądu Najwyższego (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 23 Konstytucji,
• powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 185 Konstytucji,
• powołuje wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 23 Konstytucji,
• powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 194 ust. 2 Konstytucji,
• wnioskuje do Trybunału Konstytucyjnego o:
  • zbadanie konstytucyjności aktu normatywnego (bez kontrasygnaty) – art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji,
  • rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (bez kontrasygnaty) – art. 192 Konstytucji,
• ma prawo złożyć wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej członka Rządu (bez kontrasygnaty) – art. 144 ust. 3 pkt 13 Konstytucji,
• ma prawo złożyć wstępny wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących następujące stanowiska (wymaga kontrasygnaty) – art. 198 ust. 1 Konstytucji:
  • Prezes Najwyższej Izby Kontroli,
  • Prezes Narodowego Banku Arstoczki,
  • Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,
  • minister resortowy,
  • członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
• dysponuje prawem łaski (nie wymaga kontrasygnaty) – art. 139 Konstytucji; nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu,

Uprawnienia w stanach nadzwyczajnych

• jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, postanawia o stanie wojny (wymaga kontrasygnaty) – art. 116 ust. 2 Konstytucji:
  • w przypadku zbrojnej napaści na terytorium RP,
  • gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do obrony przeciwko agresji,
• na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego (wymaga kontrasygnaty) – art. 229 i 230 Konstytucji,
• na wniosek Premiera, w sytuacji bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił zbrojnych do obrony RP (wymaga kontrasygnaty) – art. 136 Konstytucji,
• na wniosek Rady Ministrów, jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, wydaje rozporządzenia z mocą ustawy (wymaga kontrasygnaty) – art. 234 Konstytucji,
• na wniosek Rady Ministrów podczas trwania stanu wojennego postanawia o przejściu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania (wymaga kontrasygnaty) – art. 10 ustawy o stanie wojennym,
• na wniosek Rady Ministrów podczas trwania stanu wojennego określa zadania sił zbrojnych (wymaga kontrasygnaty) – art. 10 ustawy o stanie wojennym,
• na wniosek Premiera w czasie stanu wyjątkowego może postanowić o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane (wymaga kontrasygnaty) – art. 11 ustawy o stanie wyjątkowym